Unde se aflau ghețarii pleistoceni situați la cea mai joasă altitudine din Carpați? Raport geomorfologic al glaciațiunii în masivul Połonina Równa (Ucraina)
Piotr Kłapyta
Streszczenie: Artykuł omawia wyniki badań geomorfologicznych rzeźby glacjalnej w masywie Połoniny Równej (1480 m n.p.m) w Karpatach Wschodnich, będącej najdalej na północny-zachód wysuniętym masywem górskim w Karpatach ukraińskich. W badanym obszarze przedstawiono charakterystykę cyrków glacjalnych, zrekonstruowano zasięg i geometrię trzech lodowców obecnych na tym obszarze podczas maksimum ostatniego zlodowacenia (około 20 tys. lat temu) oraz obliczono wysokość ich linii równowagi bilansowej (ELA), z uwzględnieniem dodatkowego zasilania wynikającego z efektu przewiewania śniegu. Formy rzeźby glacjalnej (cyrki i moreny maksymalnego zasięgu lodowców) zachowały się w górnych odcinkach doliny Lutej, odwadniającej północny skłon badanego masywu. Podczas maksimum ostatniego zlodowacenia w masywie Połoniny Równej powstały trzy krótkie (średnio 1.3 km długości) lodowce cyrkowe, a całkowita powierzchnia zlodowacenia wynosiła jedynie 1.2 km2. Zrekonstruowana średnia wysokość linii równowagi bilansowej lodowców (ELA) w całym masywie wyniosła 1289 m n.p.m., stąd była najniżej położona w całych Karpatach.
Abstract: Articolul examinează rezultatele cercetărilor geomorfologice asupra reliefului glaciar din masivul Połonina Równa (1480 m deasupra nivelului mării) din Carpații Orientali, acesta fiind cel mai nord-vestic masiv montan din Carpații ucraineni. Sunt prezentate caracteristicile circurilor glaciare din zona studiată, întinderea și geometria a trei ghețari care au existat în această regiune în timpul Ultimului maxim glaciar (aprox. în urmă cu 20000 de ani) au fost reconstituite și altitudinea liniei de echilibru (ELA) a fost calculată, luând în considerare cantitatea suplimentară de zăpadă viscolită de vânt. Formele de relief glaciar (circuri și morene din timpul Ultimului maxim glaciar) s-au păstrat în secțiunile superioare ale văii Luta, care drenează versantul nordic al masivului studiat. În timpul Ultimului maxim glaciar, în masivul Połonina Równa s-au format trei ghețari de circ scurți (cu o lungime medie de 1,3 km), iar suprafața totală acoperită de ghețari a fost de doar 1,2 km2. Altitudinea medie reconstituită a liniei de echilibru (ELA) a ghețarilor din întregul masiv a fost de 1289 m deasupra nivelului mării, fiind astfel cea mai joasă altitudine din întregii Carpați.
Słowa kluczowe: zlodowacenia, rzeźba glacjalna, Połonina Równa, Karpaty Wschodnie.
Cuvinte cheie: glaciațiuni, relief glaciar, Połonina Równa, Carpații Orientali.