Monografia jubileuszowa Spisza i Orawy w 100-lecie ich częściowego połączenia z macierzą (1920–2020) pod redakcją Grażyny M.T. Branny i Marka Liszki.
Dla Rocznika Ludzi Karpat „Res Carpathica” tak się akurat dobrze złożyło, iż współrecenzentem ww. monografii jest członek naszej redakcji, dr Piotr Sadowski. Możemy zatem, jako jedni z pierwszych – gdyż książka (mimo daty rocznej 2022) ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego Akademii Ignatianum w Krakowie pod koniec lutego 2023 r. – przedstawić na łamach naszych mediów elektronicznych fragment rzeczonej recenzji: „Monografia dotycząca jubileuszu stulecia epizodu, będącego jednym z punktów zwrotnych w wielowiekowych dziejach Orawy i Spisza, bynajmniej nie wyczerpuje poruszanej tematyki, którą można by zapełnić co najmniej kilka obszernych tomów. Decyzja Rady Ambasadorów z 1920 r. nie zadowoliła żadnej ze stron, a następstwa polityczne i militarne, jakie wywołała w kolejnych dekadach, przyczyniły się do pogłębienia rys pomiędzy społecznościami czującymi przynależność do narodowości polskiej czy słowackiej. Książka posiada dużą wartość poznawczą (…). Łączy teksty popularne z naukowymi, podsumowujące dotychczasowe dokonania z przyczynkami, mogącymi stanowić impuls do dalszych, pogłębionych rozważań. Jednocześnie wyznacza nowe pola badawcze. Publikacje tego rodzaju, oprócz monografii stanowiących podsumowanie badań historycznych i społecznych, w znaczącym stopniu przyczyniają się do popularyzacji nauk humanistycznych oraz wiedzy o historii «Małych Ojczyzn». Stanowią łącznik pomiędzy dyskusjami naukowców, prezentowanymi na łamach książek czy periodyków, a społeczeństwem, niosąc liczne, merytoryczne argumenty – w tym przypadku w żywej do dzisiaj dyskusji na temat tożsamości narodowej mieszkańców polsko-słowackiego pogranicza”. Polecamy również artykuły członków Rady Naukowej naszego Rocznika, prof. prof. Jerzego M. Roszkowskiego (Legia Spisko-Orawska) i Tadeusza M. Trajdosa (Wytyczenie granicy na Orawie w latach 1918–1920 – postulaty polskie). Zachęcamy do lektury całości (poniżej okładki – znajduje się spis treści).
Część pierwsza
Inauguracja jubileuszu 100-lecia powrotu części ziem Spisza i Orawy do macierzy w Akademii Ignatianum w Krakowie
Grażyna M.T. Branny, Sesja niepodległościowa 14 stycznia 2020 . . .15
Józef Bremer SJ, Powitanie gości przez gospodarza Akademii Ignatianum w Krakowie . . .23
Anna Paluch, Początki państwowości niepodległej Polski (1918–1920) . . .25
Filip Musiał, Spór o granicę karpacką . . .29
Julian Kowalczyk, Walka o Spisz i Orawę 1918–1920 . . .33
Grażyna M.T. Branny, Porucznik Wojciech Lorencowicz – bohater niepodległościowy Spisza i Orawy a tożsamość narodowościowa Kresów Południowych Polski w świetle dokumentów . . .55
Marek Liszka, Sprawa polsko-słowacka a emigracja z ziem Polskiej Orawy do Stanów Zjednoczonych Ameryki w latach 1914–1920 . . .95
Jan Budz, Działania budzicielskie Związku Polskiego Spisza . . . 107
Józef Szperlak, Kilka słów o działaniach budzicielskich Towarzystwa Przyjaciół Orawy . . . 115
Część druga
Obchody jubileuszowe Związku Podhalan w Polsce
Marek Liszka, III Światowy Zjazd Górali w Niedzicy 28 czerwca 2020 . . . 121
Jan Budz, Rys historyczny Górnego Spisza . . . 127
Część trzecia
Obchody jubileuszowe Towarzystwa Przyjaciół Orawy
Barbara Zgama, Sympozjum naukowe w Jabłonce 16–17 lipca 2020 . . . 135
Tadeusz M. Trajdos, Wytyczenie granicy na Orawie w latach 1918–1920 – postulaty polskie . . . 147
Antoni Wontorczyk, Tożsamość lokalna społeczeństwa Górnej Orawy u progu II Rzeczypospolitej . . . 155
Jerzy M. Roszkowski, Legia Spisko-Orawska . . . 165
Małgorzata Liśkiewicz, Góralska orawsko-spiska delegacja na konferencję pokojową w Paryżu (19 marca – 15 kwietnia 1919) . . . 173
Łukasz Wiater, Spisali się na medal . . . 197
Aniela Stopka, Oświata na Orawie w latach 1918–1920 i jej dalszy rozwój . . . 231
Marek Liszka, Uroczystości rocznicowe w Lipnicy Wielkiej . . . 249
WTL, Niezwykła premiera niezwykłej książki w niezwykłym miejscu . . . 257
Część czwarta
Obchody jubileuszowe Związku Polskiego Spisza
Marek Liszka, Uroczystości w Łapszach Niżnych 28 lipca 2020 . . . 269
Część piąta
Obchody jubileuszowe Związku Podhalan w Północnej Ameryce
Marek Liszka, Uroczystości w Chicago 21 listopada 2021 . . . . 283
Grażyna M.T. Branny, Perspektywy, kierunki, dyrektywy… . . . 293