Streszczenie: Artykuł uzasadnia istnienie pierwiastka mitu w postrzeganiu wybranych szczytów Karpat Wschodnich: Pop Iwana, Stoha i Hnitesy. W polskiej historiografii Karpaty zajęły znaczącą pozycję jako naturalna granica obszaru kulturowego tworzonego przez organizm państwowy, zwany w szerokim ujęciu Rzecząpospolitą. W następstwie zmian granic na znacznym odcinku Karpat pojawia się w naszym dziejopisarstwie silna nuta nostalgii za utraconym. Nazwy punktów wysokościowych na mapie i dawne znaki graniczne stają się symbolami, tworzą mit karpackiej Atlantydy, przekształcający historię w legendę. Siła mitu wymienionych szczytów oparta na historycznym przywołaniu ich położenia na rubieży i wzmocniona pierwiastkiem mitologiczno-religijnym dokonała sakralizacji pamięci o nich. W przypadku Pop Iwana poprzez odwołanie się do elementów słowiańskiej kosmogonii, natomiast Stoha i Hnitesy, symboli styku granic dawnych państw, poprzez utożsamianie ich z granicznym trójstykiem sprowadzanym do liczby „3” – symbolizującej Trójcę, więc sacrum, uznawanej w wielu kulturach za doskonałą i mistyczną.
Abstract: The article substantiates the existence of an element of myth in the perception of selected peaks of the Eastern Carpathians: Pip Ivan, Stoh and Hnitesa. In Polish historiography, the Carpathians have occupied a significant position as a natural boundary for the cultural area formed by the state organism broadly referred to as the Polish republic (Rzeczpospolita). The power of the myth of the three peaks, based on the historical aura surrounding their frontier position, and reinforced by the mythological-religious elements of memory, gives them a sacred air.
Rezumat: Articolul justifică faptul că percepția anumitor vârfuri muntoase din Carpații Orientali ca Pop Ivan, Stogu și Ignăteasa este legată de elemente mitologice. În istoriografia poloneză, Carpații au ocupat un loc important, fiind considerați o graniță naturală a spațiului cultural stabilit de organismul de stat, cunoscut în termeni generali drept Republica. Puterea mitului vârfurilor menționate, care reiese din evocarea istorică a amplasării lor la graniță și întărită de elementele mitologice și religioase a făcut ca amintirea acestor vârfuri să fie sacră.
Słowa kluczowe: Pop Iwan, Stoh, Hnitesa, karpacki mit, Karpaty Wschodnie.
Keywords: Pip Ivan, Stoh, Hnitesa, Carpathian myth, Eastern Carpathians.
Cuvinte-cheie: Pop Ivan, Stogu, Ignăteasa, mitul carpatin, Carpații Orientali.